7 de agosto de 2008

LA ÉPOCA MEDIEVAL

14 Comentarios:

Anonymous dijo...

Virtamos añejo vino en odres nuevos:

"El alba rompe la noche y va entrando la mañana.
Sale el sol por el oriente. ¡Oh Dios, qué hermoso apuntaba!"

Revivo en el Poema del Cid alguna de las sensaciones que tenía, siendo adolescente, cuando leía los comics de aventuras.

Epi se siente melancólico

Anonymous dijo...

(...)" Palabras son de sabio e díxolo Catón, / que omne a sus coidados, que tiene en coraçón,/entreponga plazeres e alegre raçón,/ ca la mucha tristeza mucho pecado pon".

"Virtamos" e bebamos e consolémonos, ca mañana tornaremos a otro odre viejo donde pendencia barojiana nos aguarda"

De HIPATIA al melancólico Epi

Anonymous dijo...

Estimada Hipatia no sé que me sorprendió más si leerla en español o contemplar tan extravagante imperativo del verbo verter.

Me siento muy honrado por recibir un escrito de erudita tan prestigiosa, habiendo un mar de tiempo y espacio que nos separa. Asimismo me congratulo que, aunque tarde (dieciséis siglos, apenas un soplo en la vida de una estrella, es mucho tiempo para el alcance humano) se haya recuperado de su desgraciado accidente con los fanáticos cristianos. Lamento que convirtieran en santo a su enemigo Cirilo; una distinción honorífica, en mi opinión inmerecida, a quien tan cruelmente la trató. También deseo comunicarle dos aspectos fundamentales de quienes platicamos español: el cristianismo es la religión mayoritaria entre nosotros, y, desgraciadamente, poca ciencia hacemos quienes usamos el idioma hispano para expresar nuestros pensamientos, por ello, si quiere ampliar sus conocimientos astronómicos (merece la pena), le recomiendo que aprenda la parla inglesa. De todas maneras unos y otros pertenecemos a la misma civilización que recogió el testigo de la ciencia helénica, que tan dignamente portó usted y su padre.

De todas maneras, ya que con tan buena fortuna aparece por aquí en horas nostálgicas, le regalo un romance en esta lengua para mí tan hermosa y para usted -creía- tan extraña. No puedo decir su autor porque lo ignoro.

¡Quien hubiese tan ventura
sobre las aguas del mar,
como hubo el conde Arnaldos
la mañana de San Juan!
Con un falcón en la mano
la caza iba a cazar,
vio venir una galera
que a tierra quiere llegar.
Las velas traía de seda,
la jarcia de un cendal,
marinero que la manda
diciendo viene un cantar
que la mar facía en calma,
los vientos hace amainar,
los peces que andan n´el hondo
arriba los hace andar,
las aves que andan volando
n´el mástil las faz posar;
allí fabló el conde Arnaldos,
bien oiréis lo que dirá:
-“Por Dios te ruego, marinero,
dígasme ora este cantar.”
Respondiole el marinero,
tal respuesta le fue a dar:
-“Yo no digo esta canción
sino a quien conmigo va.”

Con profundo respeto
Epi

Anonymous dijo...

Estimado EPI:
Me siento muy honrada por la amable respuesta de quien -deduzco-también pertenece a la Academia.
Ahora que yazgo o yago( que es lo mismo) entre las "conchas marinas" de mi amada Alejandría, mi voz quemada y arrasada, mi voz pagana y libre, eleva un formidable trueno para aquel Cirilo fanático de mis dolores,demogolikón y santo, cuya pléyade de sicarios continúa atravesando los siglos.Por eso , contraviniendo las leyes del espacio-tiempo,me manifiesto para seguir defendiendo la ciencia y la cultura.
"Virtamos"o vertamos ( que no es lo mismo ),la marea de las palabras ( en su dimensión poética): VIVA LA ACADEMIA Y "Vayan a Babel cuantos rehúsen de la razón como bien supremo, y allá disfruten del río revuelto de los prejuicios,las creencias o los mitos para dar ganancia a los pescadores de todos los mares".
POR OTRA PARTE,Plácenme sobremanera estos versos en lengua romance- llamado castellano- por estar abiertos, más allá de las varias e incluso vanas interpretaciones, a las posibilidades de lo infinito.
Me despido, caro amigo, con palabras de "otro misterioso marinero" que probablemente conociera la lengua de Cervantes:
William Shakespeare (NO¡ Time, thou shalt not boast that I do change:/ Thy pyramids built up with newer might/ To me are nothing novel, nothing strange;/ They are but dressings of a former sight.)
De AITAPIH al apreciado IPE

Ubú dijo...

O meu Cid é cinematográfico, a versión de Charlton Heston que contou con Menéndez Pidal como asesor histórico.
Na literatura, a Idade Media pasaba por As Cruzadas con Godofredo de Bouillon á fronte e O talismán de Walter Scott, en sendas versións ilustradas, e chegaba, xa máis en serio, ata o CALILA E DIMNA que "narra cuentos de hombres, de aves y de animales", EL LIBRO DE PATRONIO o DEL CONDE LUCANOR co episodio do Deán de Santiago y don Illán el mágico de Toledo e aquel outro, El hombre que casó con mujer brava, precedente de La fierecilla domada de Shakespeare, EL CORBACHO do Arcipreste de Talavera co conto El marido cegado, divertido e levemente erótico, EL PATRAÑUELO de Joan de Timoneda e, con moito gozo, o Romance del prisionero.
Que por mayo era, por mayo,
cuando hace la calor,
cuando los trigos encañan
y están los campos en flor,
cuando canta la calandria
y responde el ruiseñor,
cuando los enamorados
van a servir al amor;
sino yo, triste, cuitado,
que vivo en esta prisión;
que ni sé cuándo es de día
ni cuándo las noches son,
sino por una avecilla
que me cantaba al albor.
Matómela un ballestero,
déle Dios mal galardón.

Anonymous dijo...

Ya que de obras medievales hablamos comencemos con el Poema de Mío Cid ( único cantar conservado de la épica castellana),desvirtuado de alguna manera en esa" películilla"( a pesar de tener asesores tan importantes para la historia de la literatura como don Ramón Menéndez Pidal, al cual debemos perdonar estas y otras veleidades propias de la condición humana). Cuando releemos la obra en su castellano original, allí se alza don Rodrigo como un personaje que ejemplifica un entorno cercano a la realidad de su tiempo ( sin olvidar el tamiz poético), convertido en un héroe épico,mitificado en las muchas leyendas que corrían incluso en hojas volanderas, pero también en un héroe cercano.Esta concepción cercana del héroe condicionó que el cantar no fuese originariamente una obra pensada para la lectura como ocurre con otros poemas de la tradición épica popular( Gilgamesch, Ilíada, Odisea, Beowulf, Los Nibelungos o el Cantar de Roldán). El Poema de Mío Cid posee rasgos específicos que lo diferencian del resto de sus "congéneres" porque refleja los intereses y las luchas del contexto histórico ( tampoco vamos a defender tanto la historicidad como Menéndez Pidal): la hegemonía del reino de Castilla frente al de León, la disputa entre la vieja nobleza de sangre leonesa (encarnada en sus yernos, los infantes de Carrión), y la nueva nobleza castellana, pequeña y hecha a sí misma, la del Cid... Por tanto, en nuestra épica no prima la ficción como en otras( la francesa, por ejemplo) y el Cid no es un héroe esquemático y de cartón piedra porque , además de las cualidades del caballero medieval,posee rasgos humanos del hombre de carne y hueso, nada épicos, por cierto: en el cantar del destierro se nos presentan sus desgracias ante las cuales deja correr sus lágrimas al tener que dejar casa y hacienda( "De los sos ojos tan fuerte mientre lorando/ tornava la cabeça y estava los catando./ Vio puertas abiertas e uços sin cañados,/ alcandaras vazias sin pielles e sin mantos/ e sin falcones e sin adtores mudados./( ¡Qué buen ejemplo de plasticidad!) Sospiró mio Çid ca mucho avie grandes cuidados./ Ffabló mio Cid bien e tan mesurado:/ ¡Grado a ti, señor, padre que estás en alto!/ ¡Esto me an vuelto...mios enemigos malos!")
Posteriormente, al despedirse de su familia en el monasterio de Cardeña pronunciará unas emotivas palabras (de resonancia nada épica)(..."a las sus fijas en braço las prendía,/ legolas al coraçón ca mucho las quería./¡Ya doña Ximena la mi mugier tan complida,/ commo a la mi alma yo tanto vos quería!). Este Cid, amante padre y esposo(rasgo poco común en la época en la que el amor existía fuera del matrimonio)fue también un caballero mercenario, de la frontera, que "crece en honra" "por el valor de su brazo" (en el sentido de " riqueza" que le proporcionará posteriormente su rehabilitación social ), pero también fue un héroe cercano- en el tiempo- al pueblo , un pueblo que escuchaba por boca de los juglares narraciones que aún pervivían en el imaginario.La casi inmediatez entre la existencia del héroe y la aparición de su gesta es singular en la epopeya tradicional y escasísisma en la románica.Por eso se ha dicho que tras Godofredo de Bouillon, el legendario Caballero del Cisne por sus victorias en Antioquía y Jerusalén, el Cid es el más moderno de los héroes épicos de las literaturas neolatinas.No obstante, el personaje del Cid también tuvo y tiene sus detractores:" Entre los musulmanes, el cronista portugués del siglo XII Ibn Bassam, pese a profesarle una gran admiración como guerrero, le tilda de infiel perro gallego, mercenario, codicioso y saqueador". Otro cronista posterior, al-Kardabus, cuenta que, durante el terrible asedio del Cid a Valencia ,fue brutal y cruel dejando morir de hambre a la población. Ibn Alqama, testigo de los hechos, imputa al Cid la tortura y asesinato de un cadí que no quiso entregar el tesoro de la ciudad. Incluso hoy se acusa al Cid, o más bien al personaje, de ser un ejemplo del más exacerbado conservadurismo. Todo esto y más nos sirve para comprender la importancia que tiene el punto de vista del que cuenta una historia o la comenta y la equivocación en la que se suele caer cuando se asegura que existe una sola verdad, ya sea sobre un suceso cualquiera o sobre una persona.Pero es de humana condición caer en anacronismos y contemplar la historia y la literatura con "los ojos de nuestro tiempo" . Así el Cid puede ser audaz y astuto o cruel; bienhechor o saqueador; ejemplo de cristiano o de infiel; campeón o mercenario;capaz o arribista; héroe o torturador."
Dejemos ,pues, a don Rodrigo- que eternamente seguirá "mesando" la barba al de Carrión- tal como acaece en estos tiempos- y vayamos a una obra excepcional cuyo autor se erige en protagonista ficticio para reflejar también el contexto de su época, ahora el del siglo XIV:

"Allá por Talavera, primer día de abril,
llegadas son las cartas de Arzobispo don Gil,
en las cuales venía un mandato no vil,
pero si plugo a uno, pesó a más de dos mil.

(...)Llorando con sus ojos, comenzó esta razón:"El Papa nos envía esta constitución.
¡He de comunicároslo, que lo quiera o que no,
aun cuando yo os lo digo con rabia en corazón!

Las cartas que han llegado dicen de esta manera:
" Que casado ni clérigo de toda Talavera
no ha de tener manceba casada ni soltera:
cualquiera que la tenga,excomulgado era"

Por aquestas razones que la carta decía
quedó muy abatida toda la clerecía;
algunos de los clérigos sufrieron acedía;
para tomar acuerdo juntáronse otro día.

CADA UNO EXPONE SUS RAZONES PARA NO RENUNCIAR A SUS BARRAGANAS:
Dice el chantre Sancho Muñoz:
(...) Aqueste Arzobispo ,¿qué tiene contra nos?,
pues quiere censurarnos lo que perdonó Dios,
por ende, en este escrito apelo: avivad vos,

pues si yo tengo o tuve en casa una sirvienta,
no veo el Arzobispo por qué no lo consienta,
porque ni es mi comadre ni tampoco parienta,
huérfana la crié, ¡esto porque no mienta!

Mantener una huérfana es obra de piedad,
y también a las viudas; esto es muy gran verdad;
pero si el Arzobispo piensa que esto es maldad,
dejemos a las buenas y a las malas tornad"...

Dejemos a los enojados clérigos de Talavera con sus cantigas y enojos y cerremos una de las joyas de nuestra literatura medieval: el Libro de Buen Amor y tornemos sosegadamente a otros menesteres.

Con afecto A. de N.

Ubú dijo...

¡MIMADRIÑA! ¡ARRENEGOTEDEMO!
Que non estaba no meu ánimo menospreciar o Cantar diante da película, e a alusión a Menéndez Pidal era puro sarcasmo.¿Hai algo en contra do resto?
O Arcipreste de Hita me socorra:
Señor, tú que libraste a Santa Susana
del falso testimonio de la falsa compaña,
líbrame tú, mi Dios de esta cuita tan maña,
dame misericordia, aparta de mí tu saña.


E non é "ya que de obras medievales hablamos...", e que estamos no apartado intitulado LA ÉPOCA MEDIEVAL.

Ubú dijo...

Agora si, dito sexa todo o anterior con moitísimo afecto, quede ben entendido.

Anonymous dijo...

Reconocido UBU. Permitidme que entre en lid para terciar porque sabed que ,sé de buena tinta, demos fora, que la escribidora, llamada A. de N. de extraño nombre y no sé si condición, sabe apreciar las intenciones y el don d ela palabra. Así que dejemos el sentido y sus significaciones a pesar de ser día en que las espadas rompen el aire con sus danzas dedicadas a San Miguel, conocido como San MIGUELEIRO por los parroquianos de esta villa.
Que el Arcipreste nos socorra a todos:
"Quien aquí se acercare,¡así Dios le bendiga,
Dios le dé buen amor y el placer de una amiga!
que por mí, pecadora, un pater noster diga;
sino lo dice, al menos a mí no me maldiga".
HIPATIA, la olvidada por sus colegas del "cotarro académico".

Ubú dijo...

Ubú quédalle ben agradecido a dona Hipatia, mártir da sabedoría, pola súa intercesión. E porque ela o quere troca a espada en pluma para copiar a Juan Ruiz:
Yo no sé escribir
ni puedo decir
esta cuita extraña
que me haces sufrir;
¡no quiero vivir
con pena tamaña!

Hasta hoy, todavía,
tuviste porfía
en me maltraer;
haz ya cortesía,
y dame alegría,
regalo y placer.

CODA- No medio desta regueifa, sendo hoxe San Miguel o que cadra é declarar o SURSUM CORDA.

Anonymous dijo...

Querido amigo Ubú
A quien bien sabe lo que le sucedió a un joven que se casó con mujer brava, debo recordarle que no puede olvidar
“Si al comienzo no muestras quien eres,
nunca podrás después, cuando quisieres”
Y lo que sucedió a un deán de Santiago, con don Illán, el mago de Toledo debe acabar con
“Del que vuestra ayuda no reconociere,
menos se podrá esperar cuando más alto subiere.”
Y todo este proemio viene a cuento de
“Siempre que sea bueno, no dejéis de hacer,
por temor de las críticas, lo que es de menester”.

PD. Aunque tengo más simpatía por el sagaz ayo que por el inculto conde protagonista, no dejo de admirar al autor de tan sabias moralejas. Cómo no celebrar a quién escribe: “Y porque sé que algunos se burlan de mí porque hago libros, os digo que no por eso los dejaré, sobre todo porque en mis libros hay provecho y verdad y no daño. Y pienso que es mejor escribir que jugar a los dados o a hacer otras cosas viles”.

Saludos renovados de Epi

Ubú dijo...

¿Hei de entender o comentario ó pé da letra?¿teño que interpretalo como un: "Cóidate dos Idus de Marzo e daquel Bruto, que pasa por fillo teu"?
De certo isto ha ser unha EPIfanía reveladora, pero tan deslumbrante que non son quén de ver o significado último.
Sexa como sexa, benvido de novo á logomaquia.

Anonymous dijo...

Estimado amigo Ubú
Lejos de mí las tragedias de Shakespeare, tampoco hubo alusión al malhadado hijo postizo del Vencedor de las Galias, ni a cualquier puñalada trapera, que no trapacera, que algún malandrín te quiera perpetrar. El “Siempre que sea bueno, no dejéis de hacer, por temor de las críticas, lo que es de menester” viene a cuento de mostrar mi admiración por tu valor intelectual al recurrir, en un debate literario, a las películas holivudescas u holivudianas, que no sé cómo llamarlas. Y es que, confieso, las susodichas películas me encantan. Convendrás conmigo en que, aún queriendo destacar el coraje, usar la épica o la epopeya sería caer en la desmesura; una oportuna sentencia de un simpático e inteligente plebeyo (así imagino yo a Petronio) resulta más oportuna.
Y ya que, aunque por camino retorcido, hemos llegado a la epopeya abogo por Gilgamés (muchas claves para la comprensión de la Biblia están en él) y me pregunto cómo los guionistas de Hollywood no crearon una magnífica película con sus aventuras.
El valor: “El rugido de Huwawa es el bramido de la tormenta,
fuego vomitan sus fauces,
su aliento es mortal.
¿Por qué deseas tú
realizar semejante hazaña?”
La amistad: “Lloro por mi amigo Enkidu,
gimiendo amargamente como una plañidera…
¡Enkidu, mi amigo, mi pequeño hermano,
cazaste el onagro en las colinas, la pantera en el llano!
¡Hemos vencido todas las situaciones, hemos escalado los montes,
prendimos el toro celeste y lo matamos!
¡Matamos a Huwawa, que vivía en el bosque de cedros!
Y ahora, ¿qué sueño se ha apoderado de ti?
tienes el rostro inmóvil y no me oyes.
Pero Enkidu no abría los ojos.
Le puso la mano sobre el pecho. ¡Su corazón no latía!”
El desengaño: “Cuando llega la muerte,
¿quién podrá distinguir el esclavo del señor?”
“¿Para quién , Ursanabi, trabajaron mis manos?
¿Para quién se ha gastado la sangre de mi corazón?
¡Para la serpiente logré un beneficio!”


Amistosos saludos de Epi

Ubú dijo...

¡Loubada sexa Atenea, deusa da Sabedoría, que me procura guía nesta silva de varia lección!

Ilustrado amigo Epi: só a miña torpeza impideu que apreciara o teu eloxio sutil, non hai outra razón.

¡Loubada sexa Atenea, mentora de heroes, que me concede espíritus afíns, iniciados nos ritos da Sala Escura!

Conveño, conveño contigo no uso dun dito atemperado e celebro o lapsus calami que te levou de Patronio a Petronio porque me permite falar de cine, de "Quo Vadis", aquela película de romanos, un pouco blanda, na que o único salvable era a interpretación histérica de Peter Ustinov como Nerón e a composición elegante, como non podía ser doutro xeito, de Leo Genn como Petronio, sempre cunha frase sarcástica, mordaz e asisada na boca.
E xa daría ben para unha espléndida película Gilgamesh, pero supoño que en Hollywood (Bosque Sagrado, moi adecuado neste contexto) terían que peneirar a epopeia, aventar o simbolismo e rebaixar algo o nível intelectual para ter claro o negocio.Existe un "Gilgamesh" húngaro de 1.975, que descoñezo, e por aí anda, por certo, un recente "Beowulf".

"A amizade non pode existir se non entre homes bos".Marco Tulio Cicerón. DA AMIZADE.
Saúdos cordiais.

P.S.- Non somentes a Biblia, tamén os mitos gregos son debedores da epopeia babilónica.

Publicar un comentario

 
Optimizado a 1024 X 768 de Resolución de Pantalla. Diseñado por Víctor V.Q. para Cuaderno de las Letras